مشکل اصلی بین ایران و آذربایجان بر سر چیست؟

اگر بخواهیم ریشه مشکلات ایران و اذربایجان را بررسی کنیم، خوب است در اول رابطه آذربایجان با ارمنستان را بررسی کنیم.

بیش از جنگ های ایران و روسیه در دوران قاجار، جمهوری آذربایجان و چند کشور دیگر این منطقه جز خاک سرزمین ایران بود قرارداد گلستان و ترکمن چای، جمهوری آذربایجان و سرزمین های شمالی رود ارس را از ایران جدا کرد

 

شکست های پی هم ایران از روسیه، و کوچ اجباری ارامنه ایران توسط روس ها به قره باغ، هجوم ترک های عثمانی، و درگیری های محلی قره باغ را به منطقه با اکثریت ارمنی تبدیل کرد. اوایل قرن بیستم دولت عثمانی دست به کوچ اجباری و قتل عام ارمنی ها زد. هدف این کار به دست آوردن سرزمین های ارامنی و یک دست کردن حکومت بود.

سال 1917 روسیه تزار از هم فروپاشید. پس از فروپاشی روسیه، جمهوری فدرال دموکراتیک قفقاز جنوبی، متشکل از آذربایجان، ارمنستان و گرجستان در تفلیس اعلام موجودیت کرد. اما عمر این موجودیت کوتاه بود. اتحاد این کشورهای ازبین رفت. ارمنستان و آذربایجان به سرعت بر سر قره باغ و اختلافات قومی و تاریخی وارد جنگ خونین شدند. هجوم قوه های عثمانی در حمایت از آذربایجان، اوضاع را برای ارامنه سخت تر ساخت. جنگ بین ارامنه و ارتش عثمانی شکل گرفت. نتیجه این جنگ پیروزی ارامنه بر ترکان قدرتمند بود. در 5 جوزا سال 1297 جمهوری ارمنستان اعلام استقلال کرد و اولین کشور مستقل ارمنی تشکیل شد. اما بازهم عمر جمهوری ارمنستان ماننند اذربایجان و گرجستان کوتاه بود. با روی کارآمدن استالین، در سال 1326 منطقه قره باغ را با وجود اکثریت ارمنی، به حکومت جمهوری آذربایجان واگذار کرد. و از این زمان به بعد ارمنی ها تلاش های زیادی کردند تا قره باغ دوباره تحت تسلط ارمنستان قرار بگیرد. اما این جنگ ها زمانی شدت گرفت که اتحاد جماهیر شوروی سقوط کرد. در جریان جنگی که در سال 1992 بر سر قره باغ بین دو کشور ارمنسستان و آذربایجان درگرفت و دو سال ادامه یافت. حدود 30 هزار نفر کشته و صدها هزار نفر آواره شدند. در جریان این جنگ جدایی طالبان ارمنی توانستند مناطق بیشتری را در اختیار بگیرند. اقلیت آذری از قره باغ و ارمنتسان به آذربایجان مهاجرت کردند و از طرف دیگر ارمنی ها هم جمهوری آذربایجان را ترک کردند.

مشکل اصلی ایران و آذربایجان بر سرچیست؟

بخشی از جاده گوریس خاپان که مسیر اصلی ترانزیت و انتقال بار کامیون های ایرانی به ارمنستان است. در پی توافق آتش بس سال قبل در کنترول جمهوری آذربایجان قرار گرفت. و از این زمان به بعد برای عبور هر کامیون باربری ایرانی، آذربایجان از این مسیر مالیه وضع کرد. که برای جمهوری اسلامی این مسیر را پردرد سر ساخت.

بعد از فروپاشی شوروی، اسراییل اولین کشوری بود که جمهوری آذربایجان را به رسمیت شناخت. 7 ماه بعد آذربایجان هم اسراییل را به رسمیت شناخت.  در زمان جنگ قره باغ، اسراییل همیشه از آذربایجان حمایت کرده و برایش مهمات جنگی فرستاده.

آذربایجان یکی از مهمترین شرکای اقتصادی اسراییل محسوب میشود و با تامین 40 درصد نفت اسراییل، بزرگترین صادرکننده نفت به اسراییل است.

روابط ایران با آذربایجان پستی و بلندی های خود را داشته. در جنگ اول قره باغ ایران برخلاف اسراییل از ارمنستان حمایت کرد. سال 1390 ه ش پولیس آذربایجان چند نفر را به اتهام برنامه ریزی برای ترور چند اسراییلی در این کشور بازداشت کرد. آذربایجان ادعا کرد این ترور با همکاری وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی انجام شده.

با روی کارآمدی حسن روحانی در ایران روابط دو کشور بهتر شد اما با روی کار آمدن ترامپ دوباره روابط دو کشور تیره شد.

در جنگ اخیر آذربایجان و ارمنستان، ایران پیشنهاد صلح داد

تحلیلگران رزمایش اخیر ایران در مرزهای آذربایجان را، هشدارمیداند، برای آذربایجان در مورد رابطه نزدیک اش با اسراییل.

نتیجه جنگ آذربایجان و ارمنستان که با پیروزی آذربایجان به کمک نظامی ترکیه و اسراییل محقق گردید. تسلط آذربایجان و ترکیه بر مرزهای ارتباطی را بیشتر کرده و این به معنای به هم خوردن توازن اقتصادی به ضرر ایران است. اسراییل میخواهد با نزدیکی آذربایجان در مرزهای ایران نزدیک باشد. اسراییل و آذربایجان در تلاش است که ایران با ارمنستان مرز مشترکی نداشته باشد و راه تجارت زمینی ایران با روسیه و اروپا را قطع بسازد، این موضوعی است که ایران را وارد مناقشات ارمنستان و آذربایجان کرده است. حکومت جمهوری آذربایجان حجاب را در مدارس جمهوری آذربایجان ممنوع اعلام کرد و در پی اعتراضات الهام علی اف، رهبر حزب اسلام جمهوری آذربایجان و از روحانیون شیعه آن کشور را به 2 سال حبس محکوم کرد. مراسمات عزاداری محرم در جمهوری آذربایجان نیز با برخورد دولت آن کشور مواجه گردیده است. و به همین دلیل رابطه دو کشور ایران و آذربایجان پستی و بلندی هایش را دور میزند. کار به جایی رسیده است که ایران در مرزهای آذربایجان رزمایش نظامی برقرار میکند.

هنوز آشکار نیست انجام این رزمایش به جنگ تمام عیار علیه آذربایجان تمام خواهد شد یا خیر. اما روابط آذربایجان و اسراییل سکوت ایران را خواهد شکستاند.

شما چی فکر میکند. آیا جنگی در راه خواهد بود؟

 

 

Source:

https://www.rouydad24.ir/fa/news/323342/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D8%B1-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA

 

https://www.bbc.com/persian/world-features-63598110

 

http://haje.ir/newsdetails.aspx?itemid=14172